Harmensz: de link tussen Rembrandt en Bier

Rembrandt Harmensz van Rijn (1606-1669) kennen we natuurlijk als wereldberoemde schilder uit Leiden. Net als iedereen in die tijd dronk hij zijn dagelijkse potje bier: dat was gezond en voedzaam. En in de 17e eeuw zal dat vooral haverbier (kuytbier) geweest zijn, gebrouwen met een groot aandeel haver (in Leiden 50%) en daarnaast gerst en tarwe (https://bierhistorieleiden.nl/biergebruik/).

Zijn vader (Harmen Gerritsz van Rijn) bezat een moutmolen, gelegen bij de voormalige Witte Poort te Leiden. In zo’n moutmolen werd graan niet fijn gemalen voor bakkers (om brood mee te bakken), maar grof gemalen voor bierbrouwers. Een andere groevenstructuur en een grotere afstand tussen de molenstenen zorgde ervoor dat de graankorrels wel gebroken werden, maar dat de vliezen om de korrels grotendeels intact bleven. Die vliezen zijn namelijk belangrijk voor de filtratie van de vloeistof tijdens het brouwen.

(klik op de tekening voor een grotere versie)

Deze tekening van Jan de Bisschop uit 1649 laat een stukje zien van de, inmiddels verdwenen, vestingwal aan de westkant van Leiden. De huizen aan de linkerkant staan aan de Weddesteeg, waar Rembrandt geboren is. De brug helemaal rechts ligt op de route van het Noordeinde richting Haagweg. Het gebied ertussen is zo’n beetje waar nu het gebouw van de Zeevaartschool staat en de Rembrandtplaats.

Hoewel de tekening “Gezicht op de molen van Rembrandt” heet is het de vraag of het om precies deze molen gaat. De tekening dateert namelijk uit 1649, terwijl de molen van de familie Van Rijn in 1645 werd verplaatst. In de schitterende Panoramatour van de Stichting Erfgoed Leiden is te zien dat er op die plek langere tijd twee molens naast elkaar stonden. Die andere molen is overigens ook nog (kort) eigendom geweest van de familie Van Rijn.

Anyway, de vader van Rembrandt kreeg dus dagelijks bierbrouwers over de vloer om voor hen granen te malen. Daarmee had hij een essentiële functie in de Leidse biercultuur. En reden genoeg om een bier naar hem te vernoemen: Harmensz!

Het Harmensz-bier is niet ‘gewoon’ een haverbier. In het begin van de 17e eeuw bracht de VOC namelijk allerlei exotische kruiden en specerijen mee uit De Oost. En daarom hebben we het bier een twist gegeven met gember en kardemom. Dat geeft een frisse, kruidige toets aan dit blonde bier van 5,1%. Volstrekt niet historisch onderbouwd, maar wel erg lekker ;-).

Proost!